Ruimte voor mens en maatschappij!
Hoe zorg je er nou écht voor dat ruimtes ontworpen worden voor de mensen die ze gebruiken? Vorige week organiseerden wij vanuit Fabrique een eerste event rondom onze UX in Public Space expertise. Op de 10e etage van de ADAM Toren brachten wij architecten, stedenbouwkundigen, gemeentes en diverse ontwerpers samen om elkaar te inspireren om anders te kijken naar ontwerpen voor openbare ruimten.
We staan als maatschappij voor een waaier aan ruimtelijke, vaak weerbarstige uitdagingen. Zoals hoe om te gaan met de verdichting van steden, hoe we de dagelijkse onveilige situaties rond scholen gaan oplossen en hoe we zorgen dat het openbaar vervoer toegankelijk is voor iedereen. Er wordt vaak gezegd dat ‘de mens centraal staat’ in het ontwerpproces. Maar in de praktijk blijkt dat niet mee te vallen; we zien dat er zoveel belangen per vierkante meter zijn, dat het belang van de gebruiker maar al te vaak dreigt onder te sneeuwen. Blijft de vraag: hoe zorg je er nou écht voor dat ruimtes ontworpen worden voor de mensen die ze gebruiken? Wij zijn ervan overtuigd dat nieuwe methodieken en modellen, bijvoorbeeld uit de digitale wereld, kunnen bijdragen om het menselijk aspect meer aandacht te geven.
Het belang van UX en design research
In een volle zaal met bezoekers werkzaam in publieke ruimten, het openbaar vervoer, bij gemeenten, architectenbureaus en projectontwikkelaars, trapte onze Anna Offermans af met een welkomstwoord en een korte toelichting over onze werkwijze voor projecten binnen de publieke ruimte. Waarbij wij als design agency onder meer onze UX en design research kennis en methodes vanuit het digitale domein toepassen. Aan de hand van diverse customer journeys illustreerde Anna hoe wij kijken naar wie de plek gaat gebruiken, wat het doel is van de plek, welk ontwerp hierbij past en hoe we dit tijdens alle ontwerpfases valideren onder de daadwerkelijke gebruikers.
Maatschappelijke waarde per m2
Spreker Vincent Luyendijk, die zich inzet voor een gezonde, toekomstgerichte en duurzame leefomgeving en hierin steden en organisaties adviseert, nam ons mee om anders te kijken en slim samen te werken bij de ontwikkeling van een stad. Dat we in plaats van puur te willen sturen op efficiency, doorstroom en sneller van A naar B, behoefte hebben aan een nieuwe meeteenheid. De maatschappelijke waarde per vierkante meter noemt Vincent dit, waarbij hij aan de hand van vijf startpunten deze mensgerichte aanpak toelichtte. Zoals een geleefde stad als uitgangspunt nemen in plaats van een geplande stad. Waarin je luistert en kijkt wat mensen belangrijk vinden. Hen de ruimte geeft, om te ontdekken wat er dan gebeurt en hoe zij de ruimte daadwerkelijk gaan gebruiken. In plaats van uit te gaan van een vooropgesteld programma rekening houdend met vaste regels en een vaststaand programma van eisen.
Als het gaat om buitenspelen, dan bewegen en spelen meiden heel anders dan jongens. Ontwerp dus samen met wie je graag ziet op die plek. Maak geen standaard speeltuin of sportveld, maar neem het perspectief van deze tienermeiden mee in je ontwerp.
Gebruiker en omgeving in balans
Hannah Bonjer, Senior Design Lead en Project Manager bij Mijksenaar, nam ons aan de hand van diverse mooie voorbeelden mee door een ideale wereld en de echte wereld. Waarbij in een ideale wereld men zich volledig op gevoel en intuïtie kan gedragen in de omgeving, aangezien deze perfect in balans is met het verwachte gebruik ervan. Versus de echte wereld, waarin je natuurlijk niet altijd het doel van een plek meteen herkent. Of het onduidelijk is hoe je van A naar B komt. En je misschien wel een omweg neemt, omdat je wilt ontdekken. Waar deze twee werelden samenkomen, dat is waar het interessant wordt. Dat is waar wayfinding nodig is, de expertise van Mijksenaar, met als doel om mensen te helpen om op intuïtieve wijze hun omgeving te kunnen ‘lezen’ en gebruiken.
Verdiepen in bewoners in extreme omgevingen
Vanuit een totaal ander perspectief vertelde Job Schroën over zijn bijzondere projecten. Naast zijn werk als oprichter en architect van September Architecten is Job coördinator van de EXTREME Studio aan de faculteit Architectuur van de TU Delft. Jaarlijks bezoekt hij samen met diverse groepen masterstudenten extreme omgevingen, zoals rampgebieden of vluchtelingenkampen, waarbij studenten de mensen en hun situatie leren te begrijpen, aannames loslaten, en bewust worden van hun ontwerpkeuzes in deze opmerkelijke omstandigheden.
Zo werden we meegenomen in de reis naar Turkije, waar na de aardbeving in 2023 de studenten samen met de kinderen en onderwijzers werkten aan de herbouw van een school in Antakya. Voor een vluchtelingenkamp in Azraq (Jordanie), ontwierpen studenten verschillende opvangmogelijkheden, rekening houdend met onder andere het extreme klimaat, de beperkte middelen, het gebrek aan privacy maar ook aan een plek voor sociale interactie. Interessant om te ervaren dat wanneer studenten gebruikers en hun cultuur in rampgebieden echt observeren, in plaats van uit te gaan van hun eigen normen, waarden en standaarden, zij tot oplossingen komen die op dat moment het meest noodzakelijk zijn.
Welke stappen moeten we nemen?
Na de verschillende presentaties over de waarde van een goed ontworpen gebruikerservaring, doken we iets dieper in het hoe. Met dank aan onze moderator Emmy Scholten, die in gesprek ging met Francesco Veenstra, bekend als oprichter en partner van Vakwerk Architecten en sinds 2021 als Rijksbouwmeester. Tijdens het gesprek verdiepten zij zich in het belang van gebruiksvriendelijk ontwerp binnen publieke ruimten, hoe je kwaliteit waarborgt en wie zich hiervoor verantwoordelijk moet voelen. Opdrachtgevers worden aangemoedigd om na te denken over goed opdrachtgeverschap, wat vraagt om een betere en integrale opleiding. Het waarborgen van kwaliteit is een uitdaging, vooral omdat deze soms ondersneeuwt door de complexe problemen waarmee ontwerpers al te maken hebben en de vele andere prioriteiten op de beleidsagenda van de overheid. Francesco gaf aan dat het niet nodig is om dingen radicaal anders te gaan doen. "Door slimmer te kijken naar processen en naar ieders inzet, moet het mogelijk zijn om gebruiksvriendelijkheid in ontwerpprocessen zwaarder te laten wegen.”
De avond werd afgesloten door Jeroen van Erp, oprichter en innovatiestrateeg bij Fabrique. Hij sprak de hoop uit dat deze middag het begin zou zijn van een breder debat over dit onderwerp en gaf de suggestie dat de BNA, de BNO en de DDA maar eens de koppen bij elkaar moesten steken. Het is een onderwerp dat immers de disciplines overstijgt.
Met elkaar hebben we nog gezellig nagepraat onder het genot van een drankje en een fantastisch uitzicht. We willen alle bezoekers graag nogmaals bedanken voor jullie komst. Tot een volgende keer!
Het is nog niet altijd vanzelfsprekend dat we de mens en maatschappij centraal zetten. Nog steeds is het onze rol om in projecten op een goed moment te vragen ‘Wat denk je wat de mensen ervan zullen vinden?'
Lees meer over onze UX in de public space expertise en onze projecten. Op de hoogte blijven van onze nieuwste projecten en weten wanneer we een volgend event organiseren? Volg ons op LinkedIn en Instagram.